وبلاگ بیرق نیوز
۱ سال پیش
» حقیقت چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری در ایران
یکی از آداب و مراسم باستانی ایرانیان کهن که تاکنون نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده، مراسم چهارشنبه سوری است. این جشن در فرهنگ ایرانیان به عنوان مقدمه عید نوروز است که همواره در طول تاریخ قبل از فرا رسیدن سال نو برپا می شود. برگزاری مراسم چهارشنبه سوری به این صورت است که در آخرین روزهای سال و در زمانی که مردم به فکر تدارک برنامه های عید نوروز هستند، شهروندان ایرانی به ویژه جوانان از دم دمه های غروب آخرین چهارشنبه سال در کوچه ها و خیابان ها آتش روشن می کنند و با گفتن شعر معروف و مخصوص چهارشنبه سوری از روی آتش می پرند. در ایران باستان در شب چهاشنبه سوری، مراسم به خصوصی را انجام می دادند که یکی از آن مراسم بوته افروزی بوده است.
نام‌های محلی این جشن عبارتند از: گول چارشَمبه(اردبیل)-گوله-گوله چارشمبه(گیلان)-کوله چوارشمبه(کردستان)-چوارشمبه-کولی(قروه)-و چارشمبه-سُرخی(اصفهان)
واژه شناسی چهارشنبه سوری
در مورد واژهٔ «سوری» در ترکیبِ نامِ جشنِ سوری / چهارشنبه‌سوری دو نگر وجود دارد: برخی «سور» را در معنایِ جشن، شادمانی، نشاط و عیش گرفته‌اند و نظرِ دیگر و درست این است که «سوری» را به معنایِ سرخ می‌دانند؛ چون در این جشن آتشِ سرخ افروخته می‌شود واژهٔ سوری پهلوی و SŪR به معنیِ سرخ است. سول به معنای خورشید sul هم از همین خانواده است در زبانِ فارسی گُلِ سوری به معنیِ گُلِ سرخ یا سُهروَردی (گل سرخ) ورد به معنی گل است که البته از برگ تغییر آوایی یافته‌است که در همگی سور از همین ریشه است نظرِ دوم پذیرفتنی تر است؛ زیرا نامِ نخستِ این مراسم «جشنِ سوری» بوده‌است و واژه چهارشنبه بعدها واردِ این نام شده‌است؛ اما با گذشت زمان برخی شواهد و قراین موجود، مانند رواج تلفظ چارشمبه سُرخی در شهر اصفهان و استفاده از واژهٔ سور به‌جای سرخ در بسیاری از گویش‌های رایج در فلات ایران، صحت دیدگاه دوم را تقویت می‌نماید؛ شایان ذکر است دو واژهٔ سور و سُهر، که از نظر تلفظ شباهت زیادی به واژهٔ سرخ دارند، در گویش‌های پشتو، لری، بختیاری و زبان کردی به معنای سرخ به کار می‌روند، مانند گل سوری به‌معنای گل سرخ یا سُهروَرد به چم گل سرخ.
آداب و رسوم چهارشنبه سوری
بوته افروزی
در ایران باستان رسم بوده که پیش از غروب آفتاب، هر خانواده بوته های خار را روی بام یا در حیاط خانه جمع کرده و با غروب آفتاب همه اعضاء خانواده جمع شده و بوته ها را آتش می زنند و همه از روی بوته های افروخته می پرند تا بیماری و غم را از خود بزدایند و سلامت و شادی به زندگی خود ببخشند.
خاکستر آتش چهارشنبه سوری از دید ایرانیان باستان نحس است. به این دلیل که مردم با پریدن از روی آن زردی و بیماری خود را به آتش می دهند و در عوض سرخی و شادابی و سلامتی را از آتش می گیرند و در هر خانه ای که اتش برپا شده باشد بعد از اتمام کار خاکستر را جمع کرده و در آب روان می ریزند.
مراسم کوزه شکنی
مردم پس از آتش افروزی مقداری نمک به علامت شورچشمی، مقداری زغال به نشانه سیاه بختی و سکه ای به نشانه تنگدستی در کوزه می اندازند و یکی از افراد خانه کوزه را از بام خانه به بیرون می اندازد. مردم باور دارند این کار تیره بختی، شوربختی و تنگدستی را از خانه دور می کند.
فال گوش نشینی
زنان و دختران که آرزو و حاجتی دارند، غروب شب چهارشنبه نیت می کنند و از خانه بیرون می روند و به صحبت رهگذران گوش می کنند. اگر رهگذر به نیکی صحبت کرد به این معنی است که حاجت آن برآورده می شود و اگر سخنان آنها تلخ بود به این معنی است که در سال جدید به مراد و آرزوی خود نمی رسند.
قاشق زنی
زنان و دختران حاجت دار، قاشقی با کاسه ای مسین بر می دارند و در هفت خانه می روند و می ایستند و بدون حرفی پی در پی قاشق بر کاسه می زنند. صاحب خانه نیز شیرینی و آجیل یا مبلغی پول در کاسه های آنها می گذارد. اگر قاشق زنان در آن شب چیزی به دست نیاورند، یعنی به آرزو و حاجت خود نمی رسند.
آش چهارشنبه سوری
خانواده هایی که حاجت یا بیماری دارند برای بهبودی بیمار یا برآورده شدن حاجات، نذر می کنند و در شب چهارشنبه آخر سال آش بیمار می پزند و کمی از آن را به بیمار و بقیه را در بین فقرا تقسیم می کنند.
تقسیم آجیل چهارشنبه سوری
زنانی که نذر و نیازی دارند در شب چهارشنبه سوری آخر سال آجیل هفت مغز به نام آجیل چهارشنبه سوری از دکان رو به قبله خریده، پاک کرده و به هنگام پاک کردن آجیل قصه معروف خارکن را نقل می کنند. پس از پاک کردن آجیل، آنرا میان فامیل پخش می کنند. امروز آجیل چهارشنبه سوری جنبه نذری را از دست داده و از تنقلات شب چهارشنبه سوری محسوب می شود.
بیرق نیوز
۰ نظر / ۱۲۴۹ بازدید
